Z danych NFZ udostępnionych dla MedTech Polska wynika, że od początku programu do dnia 16 stycznia 2023 liczba skierowań podjętych do realizacji i zrealizowanych wynosi jedynie 1 531 776. To bardzo niewiele, biorąc pod uwagę fakt, że uprawnionych do skorzystania z programu jest blisko 20 milionów Polaków. Dane te niepokoją tym bardziej, że po 40. roku życia wartość podstawowych badań diagnostycznych jest nie do przecenienia.

Profilaktyka 40 PLUS – dlaczego to takie ważne?

Medycyna laboratoryjna może, i nie ma w tym przesady, uratować życie. Wiele chorób, których ryzyko wzrasta po 40-tce, początkowo nie daje żadnych objawów lub są one niewielkie i mało uciążliwe. To często sprawia, że – przekonani o tym, że jesteśmy w pełni zdrowi, skoro czujemy się dobrze – badania profilaktyczne odkładamy lub, co gorsza, nie wykonujemy ich wcale. Tymczasem jedynie wykonanie badań laboratoryjnych umożliwia postawienie diagnozy na wczesnym etapie rozwoju choroby, dzięki czemu można nie tylko wcześnie rozpocząć leczenie, ale także znacznie zwiększyć jego skuteczność. Tylko medycyna laboratoryjna umożliwia uzyskanie pełnej informacji diagnostycznej, niezbędnej do wdrożenia skutecznego leczenia. Dzięki morfologii można we wczesnej fazie wykryć m.in. zaburzenia odporności i choroby autoimmunologiczne oraz niedokrwistość, a także niektóre nowotwory. Analiza próbki moczu umożliwia wykrycie, w tym we wczesnej fazie, chorób nerek, dróg moczowych, a także powikłań związanych z już zdiagnozowaną cukrzycą, otyłością i nadciśnieniem tętniczym. Oznaczenie stężenia glukozy zwiększa zaś prawdopodobieństwo wczesnego wykrycia cukrzycy typu 2.

W ramach programu, po pobraniu od pacjenta stosownych próbek, laboratorium wykonuje pomiary w zakresie: morfologii, stężenia cholesterolu całkowitego, stężenia glukozy we krwi oraz poziomu kwasu moczowego i kreatyniny we krwi. Diagnosta oznacza także próby wątrobowe: AlAT, AspAT, GGTP, a dla mężczyzn dodatkowo PSA – swoisty antygen dla stercza. Program obejmuje również badanie ogólne moczu oraz badanie na krew utajoną w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT). Wykonywane są także: pomiar ciśnienia tętniczego, masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie oraz obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI).

Polacy wykonują za mało badań

Według badania „Dlaczego się nie badamy? Profilaktyka nowotworowa Polek i Polaków” z listopada 2022 r. 19 proc. Polaków uważa, że profilaktyka nie uratuje im życia. Nie dziwi więc, że aż 64% badanych nie wykonuje regularnych badań profilaktycznych w kierunku nowotworów. Taka niepokojąca tendencja znajduje niestety odzwierciedlenie także w statystykach dotyczących badań profilaktycznych dla osób po 40. roku życia. Dane z lutego 2022 pokazują, że w ramach programu „Profilaktyka 40 PLUS” wygenerowano ponad 760 tys. e-skierowań, z czego tylko ok. 350 tys. zostało zrealizowanych. Oczywiście najważniejszą konsekwencją zaniechania w zakresie profilaktyki jest nasze zdrowie, ale nie bez znaczenia pozostaje też fakt, że ograniczona profilaktyka odbija się także na budżecie. Jak wynika z raportu MedTech Polska z 2017 zwiększenie ilości wykonywanych badań laboratoryjnych prócz oczywistej korzyści dla pacjentów związanej z wczesnym rozpoznaniem wielu chorób może przynieść także wyraźne oszczędności dla budżetu. Przykładowo, gdyby wykonywanych badań poziomu glukozy było o 25% więcej, dzięki uzyskanym w ten sposób informacjom diagnostycznym roczne oszczędności NFZ z tytułu kosztów leczenia cukrzycy wyniosłyby blisko 0,5 mld PLN rocznie” – mówi Jarosław Wyligała, prezes Zarządu MedTech Polska.

Profilaktyka opłaca się więc wszystkim. Dlatego tak ważne jest ciągłe zwiększanie świadomości dostępności w pełni bezpłatnych badań i wśród społeczeństwa, i wśród lekarzy, którzy jako pierwsi mogliby nie tylko informować pacjentów o jego istnieniu, ale też zachęcać do skorzystania.

Jak skorzystać z programu?

We współpracy z Forum Medycyny Laboratoryjnej ze stowarzyszeniem MedTech Polska powstała strona internetowa profilaktyka40plus.com, dzięki której można w bardzo łatwy sposób przejść krok po kroku proces rejestracji.

Najpierw należy się zalogować do Internetowego Konta Pacjenta i wypełnić prostą ankietę dotyczącą ogólnego stanu zdrowia. W kolejnym kroku należy wygenerować e-skierowanie, potrzebne do odbycia badania w ramach „Profilaktyka 40 PLUS”. Potem trzeba już tylko wybrać placówkę do badań w swojej okolicy, używając wyszukiwarki dostępnej na stronie. Do placówki trzeba zabrać ze sobą e-skierowanie i dokument tożsamości. Wyniki badań można odebrać na miejscu lub online.

Według danych MedTech Polska Polacy szukają informacji na temat programu. Zainteresowanie stroną profilaktyka40plus.com jest duże – użytkownicy najczęściej poszukują konkretnych danych adresowych najbliższych placówek, w których takie badania można wykonać. Być może lepszy dostęp do wykazu placówek uczestniczących w programie skłoniłby Polaków do podejmowania konkretnych kroków, a nie zatrzymywania się na etapie poszukiwań w sieci.

„Strona powstała po to, by znacznie ułatwić zarejestrowanie się do programu i wygenerowanie skierowania na badania profilaktyczne. Niestety wciąż za mało osób korzysta z tej możliwości. Ogromny potencjał edukacyjny widzimy w tej sytuacji po stronie lekarzy POZ, którzy powinni informować pacjentów o takiej możliwości. Dzięki czemu trafialiby oni do placówek z gotowym pakietem informacji diagnostycznych jedynie celem ich interpretacji, nie zaś celem wystawienia skierowania. To skróciłoby drogę do postawienia trafnej diagnozy. Takie badania powinni częściej zlecać także lekarze medycyny pracy. Warto, by w czasie wizyt w gabinetach lekarze dopytywali pacjentów, czy skorzystali już z tej możliwości i rekomendowali przy każdej okazji takie rozwiązanie” – mówi Jarosław Wyligała.

Najlepszy moment, by się zbadać, jest dziś!

Program nadal działa, został przedłużony do końca 2023 r. Nie wiadomo na chwilę obecną, czy będzie realizowany także w kolejnych latach. Tym bardziej zdecydowanie warto wykorzystać okazję, by jak najszybciej sprawdzić swój stan zdrowia. Ogromną wartość diagnostyczną ma tu nie tylko 10 krytycznych parametrów dla 4 kluczowych chorób cywilizacyjnych. Wartość badań profilaktycznych jest dziś wyższa niż kiedykolwiek, bo tylko dzięki analizie stosownych próbek w laboratorium można sprawdzić najszybciej, czy nie wystąpiły powikłania i uszczerbki na zdrowiu w wyniku przebytej infekcji COVID-19, RSV oraz grypy, czyli triady, która wśród Polaków zbiera teraz rekordowe żniwo.

W trybie on-line skierowanie można wygenerować dosłownie w kilka minut. Można to zrobić także telefonicznie, bez konieczności stawiania się na wizytę lekarską. Uzyskane wyniki można samemu wstępnie zinterpretować, bo są one bardzo czytelne – wyniki pokazują normy oraz odchylenia od norm. Oczywiście przy wyraźnych odchyleniach zaleca się konsultację z lekarzem celem postawienia precyzyjnej diagnozy i podjęcia leczenia.

—
MedTech Polska jest stowarzyszeniem zrzeszającym działające w Polsce firmy zaangażowane w badania, rozwój, produkcję, dystrybucję i import wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro (IVD). Reprezentuje branżę IVD wobec organów regulacyjnych, stowarzyszeń naukowych i korporacji zawodowych. Wraz z innymi podmiotami działa na rzecz stałego poprawiania standardów opieki medycznej w Polsce. Stowarzyszenie MedTech Polska dąży do tego, by lekarze mogli podejmować decyzje medyczne i kliniczne na podstawie najlepszej informacji diagnostycznej, korzystali z najlepszych możliwych narzędzi i technologii medycznych związanych z wyrobami medycznymi do diagnostyki in vitro. Na poziomie międzynarodowym MedTech Polska współpracuje z MedTech Europe, europejskim stowarzyszeniem branżowym reprezentującym przemysł technologii medycznych, od diagnozy do wyleczenia.