W związku z obecną sytuacją geopolityczną aktywnie ruszyła inicjatywa udzielania pomocy uchodźcom z Ukrainy. Do udzielania pomocy zachęca także Główny Inspektorat Farmaceutyczny, przypominając farmaceutom o możliwości wydawania przez nich recept farmaceutycznych w sytuacji zagrożenia zdrowia pacjentów.
Recepty zagraniczne
Obecna sytuacja związana z napływem wielu obywateli Ukrainy do Polski niewątpliwie spowoduje znaczny wzrost ilości recept ukraińskich w aptekach. Pojawią się sytuacje, w których ukraińscy pacjenci będą chcieli zakupić leki które nie występują w Polskim obrocie lub występują, ale jedynie na receptę. Farmaceuci staną przed wieloma dylematami i niepewnościami. W związku z tym warto wspomnieć o kluczowych regulacjach dotyczących obsługi zagranicznych pacjentów.
Farmaceuci często spotykają się z receptami zagranicznymi. Mają prawo realizować zarówno recepty wystawione w państwach członkowskich UE jak i w państwach nieprzynależących do UE. Zgodnie z przepisami, recepty wystawione poza wspólnotą mogą być realizowane pełnopłatnie w aptekach o ile zawierają następujące dane:
1. imię lub imiona i nazwisko pacjenta;
2. adres pacjenta;
3. nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) albo nazwę handlową;
4. postać;
5. moc;
6. ilość;
7. datę wystawienia recepty;
8. dane osoby wystawiającej receptę w formie nadruku lub pieczęci i podpis osoby wystawiającej receptę.
Należy zauważyć, że recepty wypisywane przy pomocy alfabetu innego niż łaciński, budzą od zawsze wątpliwości. Jak podkreślił wiceprezes ORA, dane na recepcie powinny być czytelne dla osoby realizującej i kontrolującej receptę. Należy jednak podkreślić, że kluczowe jest aby alfabetem łacińskim opisane były dane z punktów 3-7 powyżej, tj. wskazujące jaki lek został przypisany oraz datę wystawienia recepty. Pozostałe dane mogą być wypisane cyrylicą, a farmaceuci, podobnie jak w przypadku nieczytelnych polskich recept papierowych, mogą poprosić pacjenta wykupującego receptę o ich doprecyzowanie. Dane z podpunktów 1,2 i 8 powinny następnie zostać opisane w czytelny sposób na osobnej kartce i dołączone do recepty w celach kontrolnych.
Recepty farmaceutyczne
Zgodnie z komunikatem GIF z 25 lutego 2022 r. farmaceuci powinni pamiętać o uprawnieniu do wystawiania recept farmaceutycznych, które wynika z prawa farmaceutycznego. Farmaceuci mają niezbędne uprawnienia do udzielenia pomocy osobom potrzebującym z Ukrainy.
Zgodnie z przepisami prawa polskiego, receptę farmaceutyczną może wystawić farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu, w ramach wykonywania pracy w aptece ogólnodostępnej. Recepta taka może zostać wystawiona pacjentowi w przypadku uznania przez farmaceutę, że zachodzi zagrożenie zdrowia danej osoby. Przyczyna wystawienia recepty musi zostać wskazana na recepcie, która co do zasady powinna być elektroniczna, jednak w określonych przypadkach może także być papierowa. Do takich przyczyn należy przede wszystkim brak dostępu farmaceuty do systemu teleinformatycznego i nieustalona tożsamość pacjenta. Receptą farmaceutyczną objęte mogą być produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp z zastrzeżeniem produktów zawierających środki odurzające i substancje psychotropowe. Lek może zostać wypisany maksymalnie na 180 dni jego stosowania według dawkowania podanego na opakowaniu lub 120 dni w przypadku recept papierowych. Leki wykupywane na podstawie takiej recepty są pełnopłatne.
Wytyczne dla lekarzy
W związku z obecną sytuacją, farmaceuci apelują także do lekarzy o wystawianie e-recept dla pacjentów z Ukrainy w formie zawierającej kod paskowy, gdyż osoby nie posiadające numeru PESEL nie są w stanie aktywować recepty za pomocą czterocyfrowego kodu. Możliwe jest także wystawianie recept papierowych z datą urodzenia w miejscu nr PESEL. Powyższe jednak wiąże się z brakiem refundacji leków.
Szczepienia i testy przeciwko COVID
Od 25 lutego 2022 r. Ministerstwo Zdrowia wprowadziło możliwość szczepienia się przez obywateli Ukrainy przeciwko COVID-19 w ramach Narodowego Programu Szczepień. Lekarze powinni wystawić skierowanie na podstawie dokumentu tożsamości który przedstawi pacjent. Może być to zarówno paszport, dowód osobisty jak i tymczasowe zaświadczenie o tożsamości cudzoziemca. W przychodniach dostępne są kwestionariusze w języku ukraińskim.
Obywatele Ukrainy, wjeżdżający na terytorium Polski uprawnieni są także do korzystania z bezpłatnych testów w kierunku wykrycia zakażenia COVID-19. Podobnie jak w przypadku szczepień, niezbędne jest przedstawienie jednego z ww. dokumentów tożsamości.
Wytyczne dla farmaceutów
GIF zaapelował do farmaceutów o kierowanie się słusznością zawodową i stosowaniem się do zasad etyki zawodowej, mając zawsze na względzie dobro pacjentów. Farmaceuci są zachęcani do przeprowadzenia wywiadów z pacjentami przy pomocy aplikacji takich jak google translate oraz do nieodsyłania recept, których fragmenty wypisane są cyrylicą. W razie wystawiania recepty farmaceutycznej warto przeprowadzić szczegółowy wywiad i sporządzić z niego notatkę.
Czas na Farmację (marzec 2022)